Nguyên nhân:

- Do thừa da mi trên quá mức, biểu hiện rõ nhất ở người sút cân sau điều trị béo phì hoặc người có cấu tạo da khô.

- Do tình trạng giảm trương lực cơ mi (một quá trình sinh lý bình thường ở người cao tuổi và diễn ra với mức độ khác nhau ở từng người). Sụp mi khi có tuổi thường nhẹ hơn so với các nguyên nhân khác. Do đó, người cao tuổi thường không để ý nhiều đến biểu hiện sụp mi.

- Do lão hóa da: chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như di truyền, nội tiết, môi trường xung quanh, dinh dưỡng và cơ học. Sự lão hóa da có các đặc điểm sau: lớp biểu bì dần mỏng lại, da thay đổi độ pH, phần nối tiếp giữa biểu bì và bì cũng mỏng lại; phần bì các sợi liên kết rối loạn, sợi tạo keo, sợi chun bị thoái hóa, lượng dịch thấm vào giảm, lượng máu nuôi da giảm và các thành mạch dễ vỡ. Các yếu tố này làm da càng trở nên lỏng lẻo, bị giãn và rủ xuống làm biến đổi hình thể, trùm lên bờ mi, làm hẹp thị trường, ảnh hưởng đến chức năng nhìn. Lão hóa được chia làm 3 giai đoạn: giai đoạn 1: vào khoảng 40 tuổi, các sợi đàn hồi rời nhau ra, bị cắt đoạn và bắt đầu biến mất, các sợi phía ngoài cùng làm thành một lớp mỏng, không có tổ chức sợi dưới lớp biểu bì, tổ chức sợi liên kết (collagene) không thay đổi; giai đoạn 2 và 3: trên 45 tuổi, các sợi đàn hồi gần như biến mất hoàn toàn,sợi liên kết xếp không theo tổ chức nào đặc biệt, rối và bung thừa ra, các tế bào sợi ngừng bài tiết.  

Khám mắt định kỳ để phát hiện các bệnh về mắt ở người cao tuổi.

Biểu hiện:

- Tổ chức mỡ ở người có tuổi phần lớn sẽ tăng sinh nhiều với đặc điểm là các tiểu thùy mỡ với kích thước to hơn, lỏng lẻo hơn, tập trung chủ yếu ở mi trên góc ngoài và mi dưới.

- Cân - cơ: do tính chất đàn hồi của sợi collagene giảm dần theo tuổi nên tổ chức cân và cơ dưới da đều trở nên dãn hơn bình thường, gây nên tình trạng sa trễ cho mi mắt.

- Cảm giác vướng nặng mi trên: hay xảy ra vào một thời điểm nhất định trong ngày, xuất hiện từ rất sớm.

- Bệnh nhân thấy mỏi mắt khi làm việc lâu: đọc sách, xem tivi hoặc lái xe… Triệu chứng được cải thiện nếu bệnh nhân nghỉ ngơi hoặc nhắm mắt.

- Thị trường phía trên dần dần bị thu hẹp một bên hoặc hai bên, tùy theo mức độ sa trễ mi. Đến một thời điểm bệnh nhân cần phải can thiệp để cải thiện thị trường như: mở to mắt, nhướn mày, ngẩng cổ, lấy tay nâng cung mày lên.

- Hẹp khe mi: theo giải phẫu, khe mi bình thường của người châu Á có giá trị trung bình 9 - 11 mm, khi bệnh nhân xuất hiện sa trễ mi từng mức độ sẽ dẫn đến làm hẹp khe mi. Độ rộng khe mi dưới 9 mm được coi là hẹp khe mi.

- Ước lượng da mi thừa: diện tích vùng da mi thừa được xác định nằm trong giới hạn của 2 đường vẽ: đường thứ nhất theo đường nếp mi, với bệnh nhân có nếp mí lặn hoặc không có nếp mí: đường thứ nhất được xác định là đường nếp mi nhân tạo theo đường cung bờ mi cách bờ tự do mi trên 4 - 6 mm. Đường thứ hai: từ đường vẽ thứ nhất, dùng kẹp phẫu tích nhỏ không mấu và bút vẽ để xác định các điểm nối của đường vẽ thứ 2. Đo khoảng cách giữa 2 đường vẽ tại vị trí có khoảng cách cao nhất, đó chính là mức độ da thừa cần phẫu thuật.

Điều trị:

Phẫu thuật cắt da thừa tạo hình mi trên được sử dụng để điều trị tình trạng sa trễ mi trên ở người cao tuổi. Các thì phẫu thuật gồm: rạch da - cắt bỏ da và cơ vòng mi - rạch vách ngăn ổ mắt - cắt bỏ tổ chức mỡ đệm trung gian - khâu đóng da.

Lưu ý sau phẫu thuật:

- Có thể băng hay không băng vết mổ.

- Cắt chỉ sau 5 - 7 ngày.

- Thường có sưng nhẹ và sẽ hết trong 3 - 5 ngày.

- Có thể có vết bầm da quanh ở mắt và hết dần sau 1 tuần.

- Nhỏ thuốc đau mắt, để rửa mắt và chống viêm nhiễm.

- Đường sẹo vết cắt sẽ mờ dần sau 3 tháng và hầu như không nhìn thấy.

Đây là kỹ thuật nhẹ nhàng, bệnh nhân có thể trở về ngay sau khi giải phẫu và trở lại sinh hoạt bình thường, không cần phải nằm bệnh viện. Lưu ý tránh nắng trong 2 - 3 tháng đầu để sẹo đẹp và mờ dần.

Mặc dù liệu pháp phẫu thuật tương đối đơn giản, nhưng cũng có thể xảy ra một vài biến chứng gây khó chịu như lộn mi trên do cắt da quá nhiều, gặp khó khăn khi nhắm mắt do điều chỉnh cơ quá mức, nếp mi trên không được tạo ra đúng vị trí. 

Nhìn chung, phẫu thuật điều trị sụp mi không chỉ đem lại lợi ích về mặt thẩm mỹ cho bệnh nhân, mà còn cả về phương diện chức năng, giúp nhìn dễ dàng hơn, tránh được tư thế xấu như ngửa cổ hay nhăn trán để nhìn. Những lợi ích này sẽ làm cho người cao tuổi thấy phấn khởi, yêu đời hơn trong cuộc sống hàng ngày.

Đinh Thị Hồng Thắm

ad syt ad