Theo đó, dự thảo Luật Dân số được xây dựng gồm 8 chương, 28 điều được hoàn thiện theo hướng kế thừa, chỉnh lý 10 điều, sửa đổi 1 điều, bãi bỏ 26 điều của Pháp lệnh Dân số năm 2003.
Bộ Y tế cũng nghiên cứu, bổ sung 15 điều, gồm các quy định về: truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; điều chỉnh quy mô, cơ cấu, phân bố dân số; nâng cao chất lượng dân số; điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số. So với Pháp lệnh Dân số, dự thảo Luật đã quy định cụ thể hơn các chính sách, biện pháp về nâng cao chất lượng dân số, truyền thông, vận động, giáo dục về dân số.
Đặc biệt, so với quy định của Pháp lệnh Dân số, dự thảo Luật bổ sung 4 nội dung chính mới phù hợp với 4 chính sách về dân số đã được Chính phủ thông qua.
Cụ thể, đối với chính sách duy trì mức sinh thay thế: nội dung bổ sung mới bao gồm tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp; ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục về dân số và phát triển.
Đối với chính sách giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên: nội dung bổ sung mới bao gồm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính; đình chỉ người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng, trừ trường hợp phục vụ chẩn đoán và điều trị bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế.
Đối với chính sách thích ứng với già hóa dân số, dân số già: nội dung bổ sung mới bao gồm hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi; cung cấp, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm phạm, cản trở người cao tuổi thực hiện các quyền hợp pháp; lồng ghép nội dung thích ứng với già hóa dân số, dân số già vào kế hoạch hoạt động hằng năm; hỗ trợ kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế cho người cao tuổi chưa có thẻ, góp phần thích ứng với quá trình già hóa dân số trong thời gian tới.
Đối với chính sách nâng cao chất lượng dân số: nội dung bổ sung mới gồm thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn; sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh; truyền thông, vận động, giáo dục về nâng cao chất lượng dân số.
Ngoài ra, dự thảo Luật quy định trách nhiệm của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong việc chủ động, linh hoạt quyết định một số biện pháp để thực hiện các chính sách duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, trên cơ sở tình hình dân số tại địa phương. Các quy định liên quan đến thủ tục hành chính sẽ được Bộ Y tế xây dựng trong văn bản hướng dẫn thi hành Luật.
Việc nâng cấp từ Pháp lệnh Dân số lên Luật Dân số là một yêu cầu cấp bách xuất phát từ thực tiễn, do Pháp lệnh Dân số hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế. Đồng thời, góp phần cụ thể hóa chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; xây dựng cơ chế thích ứng già hóa và phân bổ dân số hợp lý; tận dụng hiệu quả thời kỳ dân số vàng cho tăng trưởng, nâng cao chất lượng dân số.