BSCKI. Thạch Thị Miên - Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Đống Đa
PV: Thưa bác sĩ, trong thời điểm giao mùa và mùa tựu trường, tình hình sốt xuất huyết ở trẻ em trên địa bàn Hà Nội nói chung và tại Bệnh viện Đống Đa nói riêng đang diễn biến như thế nào? Các ca bệnh nhi sốt xuất huyết mà Bệnh viện Đống Đa tiếp nhận có điểm gì khác năm trước?
BSCKI. Thạch Thị Miên : Năm nay, Hà Nội ghi nhận số ca sốt xuất huyết gia tăng so với cùng kỳ năm 2024, dịch có xu hướng lan rộng ra nhiều quận huyện. Tại Bệnh viện Đống Đa, số trẻ nhập viện vì sốt xuất huyết tăng từ tháng 7 đến nay. So với năm trước, trẻ nhập viện thường đến muộn hơn do phụ huynh nhầm lẫn với các bệnh sốt vi rút thông thường, dẫn tới nhiều ca có dấu hiệu cảnh báo như đau bụng, nôn, xuất huyết dưới da, tiểu cầu giảm. Tuy nhiên, nhờ phát hiện sớm và điều trị kịp thời nên chưa ghi nhận ca bệnh nặng nguy kịch tại bệnh viện chúng tôi.
PV: Thưa bác sĩ, bác sĩ có thể cho biết sự khác nhau giữa sốt xuất huyết và sốt vi rút thông thường ở trẻ?
BSCKI. Thạch Thị Miên: mùa dịch sốt xuất huyết thường từ tháng 6-11 hàng năm, nên khi trẻ sốt cao liên tục 39-40 độ, sốt nóng khó hạ nhiệt độ, đau đầu, đau mỏi toàn thân, đau nhức hố mắt, chán ăn là dấu hiệu gợi ý mắc sốt xuất huyết. Sốt xuất sẽ sốt rất cao 3 ngày đầu, từ ngày thứ 3 sốt có thể giảm nhưng là giai đoạn nguy hiểm có thể xuất hiện dấu hiệu cảnh báo như buồn nôn, nôn nhiều, đau bụng, xuất huyết da và niêm mạc như chảy máu mũi, chân răng... Còn sốt vi rút thông thường sẽ xuất hiện quanh năm ko có mùa cố định nào, sốt nóng theo cơn 1-2 ngày, đáp ứng tốt hạ sốt, trẻ hầu như vẫn ăn uống chơi bình thường, sau 48h sốt nhiệt độ giảm dần tự khỏi, hầu như ít có biến chứng.
PV: Ở lứa tuổi học sinh, sốt xuất huyết thường có biểu hiện khác gì so với người lớn, và đâu là những dấu hiệu cảnh báo sớm mà phụ huynh – giáo viên cần đặc biệt lưu ý?
BSCKI. Thạch Thị Miên: Trẻ em thường khởi phát bệnh với sốt cao đột ngột, sốt liên tục, mệt mỏi, đau đầu, chán ăn. Khác với người lớn, trẻ em là nhóm nguy cơ cao vì dễ bị mất nước, rối loạn điện giải, diễn biến nặng nhanh nếu không được theo dõi sát sao. Khi có các dấu hiệu cảnh báo sớm như trẻ lừ đừ, đau bụng, nôn nhiều, chảy máu cam, chảy máu chân răng, chấm xuất huyết trên da… phụ huynh và giáo viên cần đưa trẻ đi khám kịp thời, tránh nguy cơ bệnh chuyển nặng.
PV: Theo bác sĩ, trong môi trường học đường, đâu là những yếu tố dễ làm gia tăng nguy cơ trẻ mắc sốt xuất huyết?
BSCKI. Thạch Thị Miên: Trường học là nơi tập trung đông học sinh, có nhiều khu vực chứa nước đọng như chậu cây, bể cảnh, xô chậu… đây là điều kiện thuận lợi để muỗi sốt xuất huyết Aedes aegypti sinh sản. Thêm vào đó, các hoạt động ngoại khóa ngoài trời, lớp học đông đúc cũng làm tăng nguy cơ muỗi đốt và lây truyền bệnh.
PV: Để bảo vệ trẻ trong mùa tựu trường, phụ huynh và nhà trường cần thực hiện những biện pháp phòng chống sốt xuất huyết cụ thể nào?
BSCKI. Thạch Thị Miên: Để bảo vệ trẻ khi trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh sốt xuất huyết, phụ huynh nên cho trẻ ngủ màn, mặc quần áo dài, dùng kem chống muỗi an toàn cho trẻ khi cần thiết. Nhà trường cần phối hợp cùng y tế địa phương vệ sinh trường lớp, loại bỏ nước đọng ở bể cảnh, chậu cây, thau chậu, máng nước. Các lớp học nên được quét dọn sạch sẽ, có quạt hoặc lưới chống muỗi. Quan trọng là duy trì vệ sinh định kỳ để cắt đứt nguồn sinh sản của muỗi.
PV: Bác sĩ có khuyến cáo gì cho phụ huynh và giáo viên khi phát hiện trẻ có dấu hiệu nghi ngờ sốt xuất huyết? Có những sai lầm nào phụ huynh thường gặp khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết tại nhà? Và khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện để kịp thời xử trí?
BSCKI. Thạch Thị Miên: Trong mùa dịch, khi trẻ có dấu hiệu nghi ngờ sốt xuất huyết như sốt cao liên tục, đau đầu, nhức hốc mắt, ăn kém, đau mỏi toàn thân… nếu phụ huynh chưa thể đưa trẻ đi khám ngay thì có thể chăm sóc tại nhà, uống hạ sốt nhóm Paracetamol 10-15mg/kg/ lần khi trẻ sốt cao, cho trẻ uống nhiều nước, ăn đồ mềm đồ lỏng dễ tiêu hoá, không dùng aspirin hoặc ibuprofen vì có nguy cơ gây chảy máu nặng, đặc biệt không nên tự ý truyền dịch tại nhà, không lạm dụng thuốc hạ sốt nhiều loại cùng lúc. Khi có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo như mệt lừ đừ, li bì, nôn ói nhiều không ăn uống được, đau bụng, xuất huyết da và niêm mạc… phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay để xử trí kịp thời.
Giữ cho học sinh một môi trường học tập an toàn không phải là trách nhiệm của riêng phụ huynh hay nhà trường, mà cần sự đồng hành của cả cộng đồng. Ngành y tế luôn coi công tác phòng chống sốt xuất huyết là nhiệm vụ quan trọng. Tuy nhiên, các bác sĩ nhấn mạnh rằng, hệ thống y tế chỉ có thể phát huy hiệu quả khi nhận được sự hợp tác tích cực từ cộng đồng. Gia đình và nhà trường đóng vai trò "tuyến đầu" trong việc kiểm soát môi trường sống, loại bỏ ổ bọ gậy, bảo vệ trẻ khỏi muỗi vằn truyền bệnh. Trong khi đó, bệnh viện luôn sẵn sàng tiếp nhận, điều trị, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để người dân nắm rõ dấu hiệu cảnh báo sớm. Khi gia đình, nhà trường và ngành y tế phối hợp đồng bộ các biện pháp phòng bệnh mới phát huy hiệu quả.
Những biện pháp tưởng chừng đơn giản như vệ sinh môi trường, loại bỏ nơi muỗi sinh sản, cho trẻ ngủ màn, mặc quần áo dài tay, theo dõi sức khỏe sát sao để đưa đi khám sớm khi sốt… chính là "chìa khóa" ngăn chặn dịch. Khi ý thức cộng đồng được nâng cao, sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, nhà trường và phụ huynh sẽ giúp hạn chế thấp nhất số ca mắc, đảm bảo cho học sinh một năm học mới an toàn, khỏe mạnh.
Mai Trang