Dấu hiệu của dính thắng lưỡi
Theo ThS.BS Hoàng Văn Bảo – Khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Nhi Hà Nội dính thắng lưỡi (hay ngắn hãm lưỡi, ngắn phanh lưỡi) là một dị tật bẩm sinh nhẹ ở trẻ sơ sinh. Nguyên nhân là do thắng lưỡi (lớp màng mỏng niêm mạc dưới lưỡi) ngắn, quá dày hoặc dính quá chặt, làm hạn chế cử động bình thường của lưỡi. Dính thắng lưỡi là tình trạng cần được quan tâm ngay từ giai đoạn sơ sinh. Lựa chọn thời điểm vàng để cắt không chỉ giúp trẻ tránh gặp phải các vấn đề nghiêm trọng về ăn uống, phát âm và răng miệng sau này.
Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị dính thắng lưỡi thường khó bú, khi bú phát ra tiếng kêu, trẻ bú kém chậm tăng cân. Đối với trẻ ở giai đoạn trên sáu tháng sẽ khó nuốt, chậm nói khó phát âm, nói ngọng, chủ yếu trẻ phát âm sai các phụ âm: r,kh,tr,l…; lưỡi không có khả năng cong chạm vòm miệng khi há miệng, thè lưỡi ra ngoài đầu lưỡi bị chẻ hình chữ V.
ThS.BS Hoàng Văn Bảo cho biết, dính thắng lưỡi được chia thành 4 độ từ nhẹ đến nặng như sau: Độ 1 dính lưỡi nhẹ khi phần lưỡi di động từ 12 – 16mm. Độ 2 dính trung bình khi phần lưỡi di động từ 8 – 11mm. Độ 3 dính nặng khi phần lưỡi di động từ 3 – 7mm. Độ 4:dính hoàn toàn khi phần lưỡi di động nhỏ hơn 3 mm
Trẻ bị ảnh hưởng như thế nào khi bị dính thắng lưỡi?
Dị tật dính thắng lưỡi không những tạo thành ảnh hưởng đến sự phát âm của trẻ nhỏ mà còn khiến cho giọng nói của trẻ bị ngọng, gặp khó khăn khi nói. Bên cạnh đó, dị tật này còn dẫn đến nhiều ảnh hưởng khác, chẳng hạn như: Việc ăn uống gặp nhiều trở ngại do lưỡi bị co lại khi nuốt thức ăn, do đó trẻ lười ăn, nhẹ cân. Vì tật dính thắng lưỡi khiến cho những răng cửa ở hàm dưới có khe hở hoặc bị nghiêng làm hàm răng trở nên mất thẩm mỹ.
Trái với sự lo lắng cần nhanh cắt thắng lưỡi cho con, quan niệm dính thắng lưỡi chỉ ảnh hưởng ở trẻ sơ sinh và khi còn bé khá phổ biến. Nhiều người cho rằng, dính thắng lưỡi có thể tự hết bởi lý do: trong quá trình ăn uống, tập nói và vận động lưỡi, thắng lưỡi của trẻ sẽ được cải thiện, dần rách hoặc giãn ra và trở lại hình thái bình thường. Khi được chẩn đoán dính thắng lưỡi và không có sự can thiệp, dị tật này có thể theo trẻ đến già với những ảnh hưởng nhất định tùy theo mức độ dính thắng lưỡi, ThS.BS Hoàng Văn Bảo cho biết thêm.
Trẻ dính thắng lưỡi ở các cấp độ.
Thời điểm vàng để cắt dính thắng lưỡi ở trẻ
Theo ThS.BS Hoàng Văn Bảo dính thắng lưỡi độ 1, 2 với dây thắng lưỡi mỏng thì phần đầu lưỡi sẽ dần dần tự tách ra trong năm đầu đời, do đó có thể theo dõi và ít khi phải can thiệp. Với dính thắng lưỡi độ 3, 4 (độ nặng) làm ảnh hưởng đến viwwcj bú mút của trẻ, ảnh hưởng đến nói phát âm, ảnh hưởng đến thẩm mỹ của lưỡi (lưỡi ngắn, bị chẻ đôi, lưỡi chữ V sẽ xấu), cắt sớm giúp đầu lưỡi trẻ vận động linh hoạt, giúp cải thiện việc bú mút, nói, phát âm và thẩm mỹ về sau cho trẻ. Thời điểm tối ưu để cắt dính thắng lưỡi phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và độ tuổi của trẻ. Tuy nhiên, chúng ta thực hiện sớm, đặc biệt là trong hai giai đoạn chính:
Giai đoạn sơ sinh (0-6 tháng) nên can thiệp sớm ở giai đoạn này, mô thắng lưỡi còn mềm mại, ít mạch máu, và trẻ ít cảm nhận đau hơn. Phẫu thuật đơn giản, ít biến chứng. Nếu trẻ được can thiệp sớm ở gia đoạn này mang lại rất nhiều lợi ích giúp trẻ cải thiện khả năng bú mẹ ngay lập tức, từ đó đảm bảo dinh dưỡng và sự gắn kết giữa mẹ và bé.
Giai đoạn trước khi trẻ bắt đầu học nói (6 tháng – 3 tuổi) đây là giai đoạn trẻ phát triển mạnh mẽ về kỹ năng ngôn ngữ. Việc xử lý dính thắng lưỡi trước khi trẻ học nói giúp phòng ngừa các rối loạn phát âm, tiết kiệm thời gian và chi phí can thiệp về sau. Nếu không can thiệp sớm, trẻ có thể cần thêm các liệu pháp hỗ trợ như chỉnh âm ngữ hoặc điều trị nha khoa khi lớn hơn.
ThS.BS Hoàng Văn Bảo chia sẻ, hiện nay có hai phương pháp phổ biến để cắt thắng lưỡi:
-Cắt không gây mê: cắt bằng kéo y tế, thủ thuật đơn giản, nhanh gọn, chi phí thấp, trẻ được gây tê tại chỗ sau đó được bác sĩ cắt tạo hình thắng lưỡi dính. Nhược điểm làm trẻ sợ, quấy khóc, có thể chảy máu hoặc không cắt được hết.
-Cắt có tiền mê hoặc gây mê thủ thuật trên phòng mổ: trẻ được tiền mê (cho trẻ ngủ) để làm thủ thuật do đó việc làm thủ thuật sẽ an toàn và triệt để (trẻ không có nguy cơ tái phát) cắt bằng các loại dao điện hoặc laser: cắt nhanh, chính xác, không chảy máu và thời gian phục hồi nhanh. Nhược điểm trẻ nhịn ăn để tiền mê (4-6h giờ trước khi làm), trẻ cần được theo dõi tại viện sau cắt 30 phút, chi phí có thể đắt hơn.
Thông thường, sau khi phẫu thuật chỗ cắt dính lưỡi của trẻ thường có vết màu trắng. Đây là diễn biến bình thường nên các bậc cha mẹ không cần quá lo lắng. Hiện tượng này sẽ dần hết và vết thương sẽ lành sau 1 vài tuần. Để chăm sóc trẻ sau cắt dính thắng lưỡi cha mẹ lưu ý: cần chú ý theo dõi trẻ, không cho trẻ ngậm hay cắn các vật cứng để tránh chạm vào vết thương gây chảy máu. Không cho trẻ sờ, chạm vào vùng phẫu thuật để tránh nhiễm trùng.
Về chế độ dinh dưỡng, đối với trẻ nhỏ nên cho trẻ bú mẹ hoặc ăn thức ăn mềm, lỏng và nguội. Trẻ lớn hơn thì ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa, tránh vị chua, cay, nóng.
Khi vết thương lành, cha mẹ nên hướng dẫn trẻ tập vận động lưỡi (uốn lưỡi lên trên, thò lưỡi ra ngoài). Các động tác này sẽ giúp lưỡi di động tốt hơn.
Mỗi ngày cần vệ sinh miệng cho trẻ thường xuyên sau khi ăn và tập vận động lưỡi. Nên cho trẻ uống nhiều nước để giúp làm sạch miệng.
ThS.BS Hoàng Văn Bảo khuyến cáo để đảm bảo an toàn và hiệu quả, khi nghi ngờ trẻ bị dính thắng, phụ huynh nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa nhi, các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám, tư vấn và xác định thời điểm thích hợp để thực hiện cắt thắng lưỡi dựa trên tình trạng cụ thể của trẻ. Đồng thời, bác sĩ sẽ hướng dẫn phụ huynh cách chăm sóc trẻ sau thủ thuật để ngăn ngừa các biến chứng không mong muốn. Phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và chọn lựa phương án điều trị phù hợp cho con. Việc nhận biết dấu hiệu và kịp thời đưa ra quyết định chính xác sẽ giúp cải thiện sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, đồng thời giảm thiểu các rủi ro và chi phí điều trị sau này.
Đến nay tại Bệnh viện Nhi Hà Nội, đã thực hiện hơn 800 ca cắt dính thắng lưỡi. Đặc biệt, điều trị dính thắng lưỡi tại Bệnh viện Nhi Hà Nội được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa đầu ngành, giàu kinh nghiệm, phối hợp chặt chẽ với ekip gây mê hồi sức Nhi khoa chuyên sâu. Toàn bộ quy trình từ thăm khám, đánh giá đến phẫu thuật đều được triển khai bài bản, chuẩn y khoa, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định Bộ Y tế, đảm bảo an toàn cho trẻ.