Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 20,5 triệu người tử vong vì bệnh tim mạch. Tại Việt Nam, con số này khoảng 200.000 ca, chiếm tới 33% tổng số tử vong hằng năm. Tỷ lệ gia tăng nhanh và trẻ hóa khiến gánh nặng y tế ngày càng nặng nề.
Theo PGS.TS Nguyễn Sinh Hiền – Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội, Chủ tịch Hội Tim mạch Hà Nội, chỉ trong vài năm trở lại đây, các bác sĩ đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân trẻ, trong độ tuổi lao động, mắc biến chứng nặng của bệnh tim mạch. Nếu trước đây, bệnh thường gặp ở người trên 50 tuổi, thì nay đã xuất hiện ở lứa tuổi 30–40, thậm chí có trường hợp ngoài 20 tuổi đã bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
Các chuyên gia chỉ ra rằng, sự thay đổi trong lối sống công nghiệp hóa là tác nhân lớn: con người ít vận động, phụ thuộc nhiều vào thiết bị điện tử, ăn nhiều thức ăn nhanh, chất béo bão hòa, trong khi thiếu rau xanh, cá và chất xơ. Thêm vào đó là thói quen uống rượu bia, hút thuốc, thức khuya, áp lực công việc kéo dài, và đặc biệt là ô nhiễm không khí.
WHO ước tính, ô nhiễm không khí liên quan đến khoảng 1/4 số ca tử vong do tim mạch và đột quỵ. Việc tiếp xúc lâu dài với bụi mịn, khí thải xe cộ, nhà máy, công trường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch 10–20%.
Cùng với đó, tình trạng tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì cũng gia tăng nhanh chóng, khiến bệnh tim mạch ngày càng diễn biến phức tạp hơn.
Trước thách thức này, Bộ Y tế định hướng chuyển mạnh sang dự phòng chủ động. Các giải pháp bao gồm: triển khai chương trình tầm soát tim mạch trên quy mô toàn dân, tích hợp với hồ sơ sức khỏe điện tử; chuẩn hóa các trung tâm tim mạch chất lượng cao; tăng cường năng lực cấp cứu tim mạch tại tuyến cơ sở để tận dụng "thời gian vàng" cứu sống bệnh nhân.
Trong khi đó, các kỹ thuật tiên tiến như can thiệp mạch vành, thay van tim qua ống thông, phẫu thuật tim ít xâm lấn… đã được các bác sĩ Việt Nam thực hiện thành công, tiệm cận trình độ quốc tế, giúp bệnh nhân trong nước tiếp cận dịch vụ điều trị hiện đại mà không phải ra nước ngoài.
Các chuyên gia nhấn mạnh, "phòng bệnh hơn chữa bệnh" chính là chìa khóa. Mỗi người dân, đặc biệt là giới trẻ cần duy trì lối sống khoa học: tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, hạn chế rượu bia, tránh xa thuốc lá.
Ăn uống lành mạnh: giảm muối dưới 5g/ngày, tăng rau xanh, trái cây, cá; hạn chế chất béo xấu, đồ ngọt và thức ăn nhanh; kiểm soát cân nặng và tránh để thừa cân, béo phì; khám sức khỏe định kỳ, nhất là với người có bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu; chủ động thay đổi thói quen từ sớm sẽ giúp bảo vệ trái tim khỏe mạnh, giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm và góp phần giảm gánh nặng cho y tế cộng đồng.
Duy Tuân