Thống Cục Phòng bệnh – Bộ Y tế, mỗi năm có khoảng 59.000 người tử vong do bệnh dại tại hơn 150 quốc gia, trong đó 95% các trường hợp xảy ra ở châu Phi và châu Á. Đông Nam Á được xem là điểm nóng của bệnh dại do tình trạng chó thả rông nhiều, tỷ lệ tiêm phòng cho vật nuôi còn thấp và hoạt động buôn bán thịt chó, mèo vẫn tồn tại.
Tại Việt Nam, năm 2024 cả nước ghi nhận 89 trường hợp tử vong do bệnh dại (tăng 7 ca so với năm 2023). Từ đầu năm 2025 đến nay đã có 59 ca tử vong do bệnh dại. Điều đáng chú ý, 100% trường hợp tử vong đều không được tiêm vắc xin hoặc huyết thanh kháng dại sau khi bị động vật cắn.
Cán bộ y tế tuyên truyền cho người dân về các biện pháp phòng chống bệnh dại.
Riêng tại Hà Nội, từ năm 2023 đến nay mặc dù chưa ghi nhận ca tử vong ở người, nhưng các ổ dịch trên đàn chó vẫn xuất hiện liên tiếp. Năm 2023 có 2 ổ dịch tại huyện Mê Linh; năm 2024 tăng lên 8 ổ dịch tại Nội Bài, Kim Anh, Trung Giã, Đa Phúc.
Nguyên nhân chủ yếu là do người dân còn chủ quan, cho rằng "chó nhà cắn thì không sao", thiếu hiểu biết về bệnh dại, ngại chi phí điều trị hoặc tin vào thuốc nam, đông y, thậm chí không phát hiện kịp thời ở trẻ nhỏ.
Bệnh dại lây truyền qua nước bọt của động vật nhiễm bệnh, khi chúng cắn, cào hoặc liếm vào vết thương hở hay niêm mạc (miệng, mắt…). Thời gian ủ bệnh thường từ 1–3 tháng, nhưng có thể ngắn hơn một tuần hoặc kéo dài hơn một năm. Khi vi rút đã tấn công hệ thần kinh trung ương, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng như sốt, đau đầu, sợ nước, sợ ánh sáng, kích động, chảy nước dãi, ảo giác và dần rơi vào hôn mê trước khi tử vong.
Hiện chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh dại. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu người dân xử lý đúng cách ngay từ đầu. Thực tế, việc rửa vết thương sạch sẽ bằng xà phòng, đến cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm vắc xin, huyết thanh kháng dại kịp thời là biện pháp duy nhất và hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa nguy cơ tử vong.
Để thực hiện mục tiêu về loại trừ bệnh dại trong thời gian tới, thực hiện Quyết định số 2151/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Quốc gia Phòng chống bệnh dại giai đoạn 2022-2030 ngày 21/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ với mục tiêu "Không có người chết vì bệnh Dại từ năm 2030"; chỉ thị 11/CT-TTg ngày 21/4/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường các biện pháp cấp bách phòng chống bệnh dại, góp phần bảo vệ sức khỏe người dân Thủ đô. Ngành Y tế Hà Nội tiếp tục phối hợp chặt chẽ với ngành thú y trong việc giám sát, kiểm soát nguy cơ lây bệnh từ động vật sang người, quản lý đàn vật nuôi, tiêm phòng bệnh dại cho chó, mèo... nhằm giảm thiểu mức thấp nhất tỷ lệ mắc và tử vong về bệnh dại trên người.
Ngành Y tế khuyến cáo người dân: Nuôi chó mèo có trách nhiệm, tiêm phòng vắc xin đầy đủ cho vật nuôi, không thả rông, không trêu chọc chó mèo, đặc biệt là chó mèo lạ. Quản lý chặt chẽ đàn vật nuôi, không tham gia buôn bán, giết mổ chó mèo lấy thịt để hạn chế rủi ro lây nhiễm vi rút. Khi bị động vật cắn hoặc cào, cần rửa ngay vết thương dưới vòi nước chảy nhiều lần bằng xà phòng, sau đó đến cơ sở y tế gần nhất để được khám, tư vấn và tiêm vắc xin phòng dại. Tuyệt đối không tự ý điều trị bằng thuốc nam, thuốc đông y hay nghe theo các biện pháp mê tín dị đoan.
Duy Tuân